به پیوست «قانون موافقتنامه تجارت آزاد بین جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کشورهای عضو آن شامل
کشورهای جمهوری ارمنستان، جمهوری بلاروس، جمهوری قزاقستان، جمهوری قرقیزستان و فدراسیون روسیه» مصوب
١٤٠٣/١١/١٦ مجلس شورای اسلامی به انضمام نامه شماره ٥٠١٩٦٢٧ مورخ ٣١ ١/ ١٤٠٤/ رئیسکل محترم سازمان توسعه
تجارت ایران و رونوشت نامه شماره ٢٤٤٣٨٩٤ ٥٣٢/ مورخ ٢١ ١/ ١٤٠٤/ دفتر همکاریهای اقتصادی چندجانبه و بینالمللی
وزارت امور خارجه جهت آگاهی و اجرا ارسال میگردد. خواهشمند است بهمنظور ایجاد هماهنگی و تسهیل در اجرای دقیق مفاد این موافقتنامه و همچنین کاهش موانع تجاری و بهبود فرایندهای گمرکی دستور فرمایید (حسب مورد) و با رعایت دقیق ضوابط تعیین شده در قانون، نسبت به اجرای الزامات موجود در رویه واردات قطعی به شرح ذیل که خلاصهای از موارد مهم است اقدام مقتضی به عمل آورند.
الف) گواهی مبدأ
گواهی مبدأ (Origin of Certificate (بهعنوان سندی معتبر در چارچوب موافقتنامه تجارت ترجیحی بین جمهوری
اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا نقش کلیدی در اعمال تعرفههای ترجیحی ایفا میکند. این بخش از دستورالعمل با استناد به فصل ششم موافقتنامه و مواد قانونی مرتبط، شرایط، ضوابط و الزامات صدور، پذیرش و اعتبارسنجی گواهی مبدأ را به طور دقیق تبیین میکند.
١– نمونه گواهی مبدأ 3CT موضوع موافقتنامه در پیوست شماره (٣) ضمیمه شده است. حسب ماده ٦-١ موافقتنامه قواعد مبدأ موضوع فصل ششم بهمنظور اعطای تعرفه ترجیحی طبق مفاد موافقتنامه اعمال شده و اعطای رفتار تعرفهای ترجیحی صرفاً با ارائه گواهی مبدأ نمونه پیوستی امکان پذیراست.
٢ – بر اساس بند (ت) از ماده :٦-٢ محموله به معنی کالاهایی است که بصورت همزمان توسط یک یا چند سند حمل از سوی صادر کننده برای دریافت کننده و نیز کالاهایی که با یک رسید (فاکتور) واحد فرستاده میشود .

٣ -مستند به ماده ٦-١٨ قانون پذیرش گواهی مبدأ کالا منوط به دارا بودن شرایط مورد تأکید در قانون و ضمیمه های آن بوده که برخی از شرایط موصوف به شرح ذیل میباشد:

• گواهی مبدأ میتواند بهصورت فیزیک (کاغذی) ارائه و در صورت ایجاد ظرفیتهای الکترونیکی بهصورت دادههای
  الکترونیکی دریافت شود. (در صورت ایجاد شرایط بهرهمندی از بسترهای الکترونیکی تبادل اطلاعات، مراتب متعاقباً اعلام خواهد شد)
• در متن گواهی مبدأ، نهاد مجاز صادرکننده تضمین مینماید که گواهی مبدأ طبق الزامات مندرج در پیوست (٣) این
  موافقتنامه بطور مناسب تکمیل شده است. همچنین گواهی مبدأ موضوع این موافقتنامه پس از ممهور شدن به مهر نهاد مجاز به
  صدور گواهی مبدأ اعلام شده از سوی کمیسیون اقتصادی اوراسیا که فهرست و نمونه های آن طی نامه شماره ٥٢٢٤٨٧٠ مورخ
  ١٤٠٤/٢/٢٤ واصل گردیده است (تصویرپیوست) قابلیت ارایه به گمرک را خواهد داشت.
• مطابق بندهای ٥ و٦ ماده ٦-١٨ هر سند گواهی مبدأ دارای یک شماره مرجع منحصر به فرد است و باید کالاهای یک محموله را پوشش دهد و در صورت عدم پوشش فهرست محصولات دارای گواهی مبدأ در صفحه نخست گواهی مبدأ، پذیرش برگه های اضافی گواهی مبدأ مطابق پیوست قانون و نمونه های ضمیمه این نامه منوط به صحت و اصالت آن میباشد. گواهی مبدأ شامل یک نسخه اصلی و دو رونوشت بوده و صرفاً نسخه اصلی توسط گمرک قابل پذیرش است.
• پاکشدگی یا اضافه کردن روی گواهی مبدأ از هرنوع که باشد مجاز نیست. اعطای رفتار تعرفهای ترجیحی منوط به حمل مستقیم کالا با مبدأ کشور طرف قرارداد بوده و چنانچه کالاهای دارای مبدأ از سرزمین کشورهای ثالث حمل شود پذیرش مورد برای اعطای رفتار تعرفهای ترجیحی مستلزم رعایت بندهای ،٢ ،٣ ٤ و ٥ ماده ٦-٩ است و درصورتیکه اظهارکننده نتواند مدارک مستند حمل مستقیم را به آن گمرک ارائه کند امتیاز تعرفه ترجیحی به او اعطا نخواهد شد.
  ٥– اعتبار گواهی مبدأ موضوع این قانون از تاریخ صدور به مدت ١٢ ماه خواهد بود و درصورتیکه واردکننده در زمان اظهار کالا ، گواهی مبدأ را در اختیار نداشته باشد ترخیص منوط به پرداخت کامل حقوق ورودی (بصورت قطعی / سپرده) بوده و استرداد اضافه پرداختی منوط به ارائه گواهی مبدأ با رعایت شرایط و مقررات مقرر در قانون امور گمرکی و آیین نامه اجرایی آن میباشد.
  ٦– گواهی مبدأ باید به اظهارنامه گمرکی پیوست شده و اصل آن به مدیر یا معاون گمرک اجرایی (یا جانشینان ایشان ) ارائه شود. پس از بررسی دقیق و اطمینان از اصالت گواهی مبدأ توسط مدیر یا معاون گمرک اجرائی (یا جانشینان ایشان ) و تائید آنها در خصوص برخورداری از شرایط بهره مندی از امتیازات مصرح در موافقتنامه موصوف، مراتب تأیید در سامانه های گمرکی و به عنوان اسناد پیوست اسناد اظهارنامه ثبت میشود.
  ٧– اصل گواهی مبدأ (فیزیک کاغذی) تا مدت سه سال در گمرک محل ترخیص کالا (در محل امن) نگهداری شده و نسخه الکترونیکی آن (در صورت فراهم شدن بسترالکترونیکی) در سامانه جامع گمرکی ثبت و ضبط میشود.

٩- گواهی مبدأ باید توسط نهاد مجاز که در فهرست پیوست این بخشنامه است صادر شده باشد.
١٠- گواهی مبدأ باید کالاهای یک محموله واحد را پوشش دهد.
١١-شکل و مشخصات ظاهری گواهی مبدأ با نسخه نمونه اعلامی (از طرف هر یک از کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا) و مشخصات امنیتی اعلامی ذیل که پیوست این بخشنامه نیز آمده است، مطابقت داشته باشد. در صورت عدم تطابق، رفتار ترجیحی اعمال نشود.
١٢-مهر ویا امضای درج شده در گواهی مبدأ دقیقا مطابق با نمونه مهر یا امضا مجاز اعلام شده از طرف کمیسیون اقتصادی اوراسیا برای مراجع صدور گواهی های مبدأ (پیوست این بخشنامه) باشند. در صورت عدم تطابق رفتار ترجیحی اعمال نشود.
١٣-اصالت گواهی های مبدأ یا صحت اطلاعات مندرج در آن را می توان از طریق تارنما (وب سایت) اعلامی اوراسیا که پیوست این بخشنامه است اعتبارسنجی نمود.
١٤-در صورت رد درخواست استفاده از مزایای ترجیحی، بدوا با رعایت کامل قوانین و مقررات جاری بررسی های لازم انجام و درصورتیکه بلامانع باشد، ترخیص کالا مستلزم پرداخت وجوه متعلقه است.

ب) حمل مستقیم
مستند به ماده ٦-٩ موافقتنامه، اعطای رفتار تعرفه ترجیحی علاوه بر ضوابط تعیین شده در نحوه پذیرش گواهی مبدأ، منوط به حمل مستقیم کالا از سرزمین طرف صادر کننده به سرزمین طرف وارد کننده میباشد ، بدین معنی که کالاهای وارداتی باید به طور مستقیم از یکی از کشورهای عضو اوراسیا یعنی جمهوری ارمنستان، جمهوری بلاروس، جمهوری قزاقستان، جمهوری قرقیزستان و فدراسیون روسیه به کشور جمهوری اسلامی ایران وارد شوند. ضمناً چنانچه کالای مورد هدف به شیوه بند (١) ذیل ماده مذکور حمل نشده باشد و فرآیند حمل از سرزمین کشورهای ثالث صورت گرفته باشد با رعایت بندهای ٢ الی ٦ ذیل ماده یاد شده مراتب قابل پذیرش خواهد بود.
١. عبور کالاهای دارای مبدأ کشورهای اوراسیا از سرزمین کشورهای ثالث:
الف) باید بنا به دلایل جغرافیایی یا صرفاً در ارتباط با الزامات حمل ونقل صورت گرفته باشد؛
ب) این کالاها در آنجا وارد جریان تجارت یا مصرف نشده باشند؛
پ) این کالاها در آنجا تحت هیچ عملیاتی به جز تخلیه، بارگیری مجدد، انبارکردن یا هرگونه عملیات ضروری برای حفظ
شرایط آنها قرار نگرفته باشند.
٢ .درصورتیکه کالا از طریق کشورهای ثالث حمل گردد، مدارک مستند مقتضی مبنی بر رعایت شرایط مندرج در بند ٢ ماده٦-٩ باید به گمرک محل ترخیص قطعی کالا تسلیم شود :
الف) اسناد حمل پوششدهنده گذر کالا از سرزمین یک طرف به سرزمین طرف دیگرباید شامل موارد زیرباشد:
(١) توصیف دقیق کالا
(٢) تاریخ تخلیه و بارگیری مجدد کالا (اگر در اسناد حمل، تاریخ تخلیه و بارگیری مجدد کالا ذکر نشده باشد، علاوه بر اسناد
حمل، سند پشتیبان دیگری حاوی این اطلاعات ارائه شود)؛
(٣) نام کشتیها یا سایر وسایل حمل مورداستفاده، تعداد کانتینرها، شرایطی که طبق آن کالا در کشور ثالث در شرایط مناسب باقیمانده است،
(٤) نشانه های مقام های گمرکی کشور گذر (تأییدیه، مهرو امضا) ؛

ب) سیاهه تجاری مرتبط با کالا
٣. اگراظهارکننده نتواند مدارک مستند حملونقل مستقیم را به گمرک ارائه دهد، رفتار تعرفهای ترجیحی اعطا نخواهد شد. براین اساس انتظار میرود تا گمرکات اجرایی با الزامات مربوط به مباحث تعرفهها، گواهیهای مبدأ و حمل مستقیم همانطور که در فصلهای مربوطه در توافقنامه ذکر شده است، کاملاً آشنا شده و مدارک اثبات مبدأ ارائه شده را بادقت بررسی تا اطمینان حاصل شود که تمام الزامات قانونی (مثلاً قالب، زبان، امضا، شماره مرجع برای گواهیها) را برآورده میکنند. به الزامات حمل ونقل مستقیم توجه دقیق داشته و اسناد حملونقل و جزئیات ترانزیت را برای اطمینان از انطباق بررسی نمایند.
ج) نرخ حقوق گمرکی و سود بازرگانی
بر اساس بند ١ از پیوست شماره ١ ( جدول تعهدات تعرفه-صفحه ١٢٧ ) با اجرای موافقت نامه تجارت آزاد ایران و اوراسیا نرخ حقوق گمرکی و سود بازرگانی برای کالاهای وارداتی از مبدأ کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا که بصورت حمل مستقیم از کشورهای عضو این اتحادیه شامل روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، ارمنستان و بلاروس وارد کشور می شوند نرخ ثابت صفر (٪٠ )در نظر گرفته میشود. مگر اینکه کالاهای وارداتی مشمول جدول تعهدات تعرفهای خاص جمهوری اسلامی ایران در قسمت ٢ پیوست ١ قانون موافقت نامه تجارت آزاد (صفحه ١٦٨ الی ٢٠٦) باشند که مشمول پرداخت مأخذ تعیین شده در ستون تعرفه های ترجیحی می شوند. (فهرست به روز رسانی شده کدهای تعرفه ضمیمه نامه شماره ١٤٠٤/٣٧٣٤١٢ مورخ ١٤٠٤/٣/١٨ معاون محترم امور گمرکی گمرک ایران در قسمت ضمایم همین نامه مبنای عمل است)
١– محتوای جدول نخست از قسمت (٢) ضمیمه موافقتنامه (از صفحه ١٦٨ قانون تا ٢٠٤)، بخشی از فهرست کالاهای قابل مبادله براساس موافقتنامه میباشد. درردیفهاای تعرفه این فهرست سه مولفه به شرح ذیل وجود دارد :
الف) کالاهای دارای مأخذ (ام اف ان): (حقوق گمرکی و سود بازرگانی) این ردیفها با مأخذ مندرج در جداول ضمیمه
مقررات صادرات و واردات کشور و اصلاحات آن محاسبه میگردد. این نرخ برابر با نرخی است که هر ساله در کتاب مقررات صادرات و واردات برای واردات این کالا به ایران در نظر گرفته شده است (یعنی همان نرخ جاری).
ب) کالاهای دارای ترجیحات تعرفهای تعریف شده تحت عنوان سقف تعرفه: (حقوق گمرکی و سود بازرگانی) این ردیفها
حداکثر با مأخذ تعیین شده در جدول محاسبه میگردد. درصورتیکه مأخذ (ام اف ان) یعنی نرخ جاری کتاب مقررات صادرات و واردات کمتراز سقف مأخذ تعیین شده بود، مأخذ کمتراعمال خواهد شد.
نرخ حقوق گمرکی و سود بازرگانی ترجیحی= ام اف ان × (/١٠٠ (کاهش – ١٠٠))
ج)کالاهای دارای ترجیحات تعرفهای دارای سقف مأخذ و کاهش همزمان مأخذ: در مرحله نخست میزان کاهش مورد توافق اعمال میگردد و در مرحله دوم باید توجه گردد که مأخذ تعرفه نباید از سقف مورد توافق بیشتر شود (حداکثر تا سقف مأخذ مورد توافق)

سقف مأخذ مورد توافق ≥ نرخ حقوق گمرکی و سود بازرگانی ترجیحی= ام اف ان × (/١٠٠ (کاهش – ١٠٠))
بهعنوانمثال با مراجعه به کتاب مقررات صادرات و واردات سال ١٤٠٤ مأخذ تعرفه ٩٠٢٨٣٠ (حقوق گمرکی و سود بازرگانی) ٤٥ درصد و در جدول موافقت نامه٣٠ درصد کاهش با سقف ٣٨.٥ درصد در نظر گرفته شده است که به شرح ذیل محاسبه میشود:
( (١٠٠ -٣٠) /١٠٠) × ٤٥ =٣١.٥ ≤ ٣٨.٥
فلذا مأخذ ٣١.٥ مورد محاسبه قرار میگیرد که از سقف ٣٨.٥ کمتر است و اگر حاصل بیشتر بود در هرحال نمی بایست از مأخذ ٣٨.٥ بیشترمحاسبه و دریافت شود.
٢– محتوای جدول دوم از قسمت (٢) ضمیمه موافقتنامه از صفحه (٢٠٤ تا ٢٠٦)، فهرست کالاهای مشمول سهمیه مقداری برای واردات به قلمرو گمرکی جمهوری اسلامی ایران از هر یک از کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اورآسیا بر حسب تن در سال را (با نرخ ثابت ٪٠) تبیین نموده است. ضمناً چنانچه مقدار واردات از سهمیه مقداری بیشتر شود حسب مورد درردیف های این فهرست چهار مولفه به شرح ذیل تعریف شده است:

• کالاهای دارای مأخذ کتاب (ام اف ان) که واردات کالاهای موصوف به میزان بیش از سهمیه مقداری تعیین شده با مأخذ کتاب صورت میگیرد.
• کالاهای دارای ترجیحات تعرفهای تعریف شده تحت عنوان سقف تعرفه که واردات این ردیفها به میزان بیش از سهمیه های مقداری با مأخذ تعیین شده تحت عنوان سقف تعرفه صورت میگیرد.
• کالاهای دارای ترجیحات تعرفهای بهنحویکه در مرحله نخست میزان کاهش مورد توافق اعمال میگردد و در مرحله دوم باید توجه گردد که مأخذ تعرفه نباید از سقف مورد توافق بیشتر شود (حداکثرتا سقف تعرفه مورد توافق).
  سقف مأخذ مورد توافق ≥ نرخ حقوق گمرکی و سود بازرگانی ترجیحی= ام اف ان × (/١٠٠ (کاهش – ١٠٠))
  بهعنوانمثال با مراجعه به کتاب مقررات صادرات و واردات سال ١٤٠٤ مأخذ تعرفه ١٥١٢١١ (حقوق گمرکی و سود بازرگانی) ١ درصد و در جدول موافقت نامه٥٠ درصد کاهش با سقف ١٠ درصد در نظر گرفته شده است که به شرح ذیل محاسبه میشود:
  ( (١٠٠ -٥٠) /١٠٠) × ١ =٠.٥ ≤ ١٠
  فلذا مأخذ ٠.٥ مورد محاسبه قرار میگیرد که از سقف ١٠ کمتر است و اگر حاصل بیشتر از ١٠ بود در هرحال نمی بایست از مأخذ ١٠ بیشترمحاسبه و دریافت شود.
  د) تفکیک مبلغ حقوق ورودی به مبلغ حقوق گمرکی و مبلغ سود بازرگانی قابلدریافت
  چنانچه مأخذ نهایی محاسبه شده برای دریافت حقوق گمرکی + سود بازرگانی کمتر یا مساوی با مأخذ حقوق گمرکی مندرج در کتاب سالانه باشد مبلغ دریافتی بهعنوان حقوق گمرکی تلقی شده و درصورتیکه مأخذ حقوق گمرکی + سود بازرگانی

محاسبه شده بیشتر از مأخذ حقوق گمرکی مندرج در کتاب سالانه باشد مبلغ اضافه بر حقوق گمرکی تحت عنوان سود بازرگانی دریافت میشود.
ضمنا در ارتباط با رسیدگی به ارزش کالاهای وارداتی موضوع قانون موافقت نامه، با توجه به ماده( ١٤-٧ ) و درنظرگرفتن پیوست ٥ موافقت نامه که صرفا مرتبط به موضوع ارزش گمرکی می باشد، ضرورت دارد اجرای چارچوب مواد اعلامی با مبنا قرار دادن مواد ،١٤ ١٥و ١٦ قانون امور گمرکی و آیین نامه اجرایی آن مورد توجه و تاکید قرار گیرد .این ابلاغیه در رویه واردات قطعی اجرایی بوده و مسئولیت حسن اجرای آن برعهده بالاترین مقام مسئول در گمرک است.