تاریخچه دسته بندی تجاری کالاها در سال ۱۸۵۰ برای نخستین بار توسط کشور بلژیک به شرح مواد خام، نیمه خام و مصنوعات صد ت پذیرفت. پس از آن در سطح بین الملل هم با برگزاری کنگره‌های اقتصادی به دنبال یکپارچه سازی این سیستم دسته بندی بوده مانند سنپترزبورگ، لاهه و … اما هیچگاه به یک نتیجه واحد نرسیدند.
اولین بار نمانکلاتور در سال ۱۹۲۷ در کنفرانس بین‌المللی بیان و پیش نویس تهیه شد و در نهایت در سال ۱۹۳۷ در ۲۱ قسمت و ۸۶ فصل به تایید رسید.
تعریف ماخذ: درصد مالیات غیر مستقیمی است که دولت از واردات کالا دریافت می‌کند یا به عبارت دیگر مجموع حقوق گمرکی معادل ۴٪ که توسط مجلس معین و سود بازرگانی که با توجه به سیاست‌های دولت توسط هیئت وزیران معین می‌گردد را ماخذ گویند. نکته: در کتاب مقررات صادرات و واردات ستون SQU معادل واحد شمارش کالا می‌باشد.
harmonized system یا به اختصار HS متشکل از ۲۱ قسمت، ۹۸ فصل که (فصل ۹۸ آن مختص ایران) ۱۲۲۴ عنوان ۵۲۱۲ زیر عنوان می‌باشد. نمانکلاتور به هر کشور این اجازه را داده است تا هر کشور ۲ فصل را مختص خود ایجاد کند و فصل ۷۷ برای احتیاجات آینده خالی در نظر گرفته شده است. نمانکلاتور شامل ۶ رقم بین المللی می‌باشد که دو عدد نخست نمایانگر فصل، دو رقم دوم نمایانگر عنوان و دو رقم سوم نمایانگر زیر عنوان می‌باشد. در ایران نمانکلاتور ۸ رقم است که دو رقم آخر آن با توجه به قوانین ایران تنظیم شده است.
۱. بر اساس مواد تشکیل دهنده ۲. بر اساس عملکرد یا کاربرد. قسمت‌ها در کتاب با اعداد رومی مانند XXI و فصول با اعداد عربی مانند ۸۵ مشخص می‌شود. نکته بسیار مهم بایستی در نظر داشت، کالاها بر اساس فرآوری که روی آنها انجام شده است دسته بندی می‌شوند و هرچه به اخر‌کتاب برویم عملیات بیشتری روی آنها صورت گرفته است.
دسته بندی بر اساس جنس :
Rubber – پلاستیک (chapter 40), wood – چوب (chapter 44), cotton – نخ (chapter 52)
دسته بندی بر اساس کاربرد:
Pharmaceutical – دارویی (chapter 30), motor vehicle – وسایل نقلیه(chapter 87), arms and ammunition – اسلحه و مهمات (chapter 93)
دسته بندی بر اساس نحوه ساخت کالا:
Paper pulp – خمیر کاغذ (chapter 47), paper – کاغذ ( chapter 48 ), books – کتاب ( chapter 49 ).
نکات مهم: ۱. همه‌ی فصل‌ها یک قسمتی و چند قسمتی می‌توانند باشند. ۲. تعداد شماره‌های اصلی در هر فصل می‌تواند کاملا متفاوت از هم باشد. ۳. فصل ۷۱ به سه قسمت فرعی تقسیم می‌شود. ۴. برای طبقه‌بندی نزدیک گروه‌ها به شماره اصلی تقسیم می‌کنیم.۵. عنوان‌ها ۴ رقمی هستند و شماره‌های فرعی اعداد ۵ و ۶ می‌باشند. در دسته بندی نمانکلاتور اولین شماره‌های اصلی مواد خام می‌باشد نمانکلاتور برای همه کالاهای کشورهای عضو ۶ رقمی می‌باشد و به آنها دسترسی داده شده تا این را گسترش دهند.
یاداشت‌‌های فصل:
یادداشت‌هایی که که نحوه تقسیم بندی کالاها در قسمت و قوائد باید رعایت شود. نمانکلاتور HS کالاها را به صورت سلسله مراتبی تقسیم بندی می‌کند که از مواد خام به مصنوعات طبقه‌بندی شده است.
نشریات مکمل:
کمک به تجار در ساده سازی فرآیند استفاده ازین نمانکلاتور مانند یادداشت‌های توضیحی ( کمک به درک بهتر ردیف تعرفه‌ها است).
خصوصیات نمانکلاتور:
همه کالاها چه جدید چه قدیمی دارای کد تعرفه می‌باشد و همه‌ی کالاها فقط یک تعرفه دارند.
پیدا کردن یک تعرفه‌ی کالا: برای رسیدن به صحیح‌ترین تعرفه کالا حتما باید شبیه مراتب طی شود تا از هر اشتباهی جلوگیری گردد.
قسمت》فصل》عنوان》زیر عنوان
۱. پیدا کردن قسمت ۲. پیدا کردن فصل ۳. پیدا کردن شماره اصلی ۴. پیدا کردن شماره فرعی.
