جمهوری قزاقستان واقع در آسیای مرکزی، نهمین کشورپهناور جهان با 20 میلیون نفر جمعیت است که از شمال و غرب با روسیه ، از جنوب شرقی با قرقیزستان ، از شرق با چین و از جنوب با ازبکستان و از جنوب غربی با ترکمنستان مشترک دارد.در واقع قزاقستان کشوری محصور در خشکی است که هیچگونه ارتباطی با دریای آزاد و بطورکلی راه های آبی ندارد. پایتخت این کشور شهر آستانه و واحد پول آن تنگه میباشد ؛ هر460 تنگه معادل یک دلار است. قزاقستان کشوری چندقومیتی است ؛ البته اکثر مردم آن ، حدودا معادل 63% ساکنان قزاقستان را قزاق ها تشکیل میدهند و بعد از آن 24% ساکنان آن روس و 3% ازبک و2% اوکراینی ومابقی تاتاری و آلمانی و اوروگوئه ای هستند. به لحاظ مذهبی ، 47% مردمان این کشور مسلمان و 44% آنها بویژه روس های ساکن این منطقه مسیحی ارتدکس و مابقی پیروی مذاهب پروتستان و… هستند. زبان رسمی و دولتی این کشور قزاقی است با این حال بین مردمان این منطقه زبان روسی نیز رواج دارد تا آنجا که زبان کسب و کارشان زبان روسی است اما بندرت با زبان انگلیسی آشنایی دارند. تولید ناخالص داخلی در این کشور معادل 225 میلیارد دلار و نرخ درآمد سرانه آن 11476 دلار(حدود دو برابر ایرانیان) میباشد.نرخ بیکاری نیز تقریبا معادل 5% است. نرخ تورم این کشور از زمان جنگ میان اوکراین و روسیه افزایش داشته و به 15% رسیده در حالی که پیش از این حدود 5% بوده است و پیش بینی میشود دوباره به همان میزان بازگردد. قرقیزستان در میان کشورهای آسیای مرکزی بزرگترین اقتصاد و بیشترین میزان جذب سرمایه گذاری خارجی و درمیان کشورهای اوراسیا بعد از روسیه مقام دوم در این زمینه را دارد.چرا که به لحاظ میزان خطرپذیری مطمئن ترین کشور برای سرمایه گذاری های خارجی است و از لحاظ شاخص هایی مانند داشتن نهادهای دولتی و حمایت از سرمایه گذاران و قوانین پیشرفته ی سرمایه گذاری مقام اول را در میان کشورهای آسیای مرکزی دارد. قزاقستان در مرکزیت کشورهای آسیای مرکزی واقع شده و وجود راه های متعدد حمل ونقلی باعث شده این کشور تبدیل به محل ترانزیت کالاها از چین و هند به سمت بازارهای اروپایی بشود بنابراین نقش اساسی را در حمل و نقل میان کشورهای آسیای مرکزی ایفا میکند چرا که به لحاظ موقعیت جغرافیایی ، بازارهای مهم شرق و غرب را به یکدیگر متصل میکند در واقع اصلی ترین راه ارتباطی میان چین و اروپا است . بنابراین قزاقستان بعنوان پلی زمینی بین دو بازار بزرگ جهان ، حمل و نقلی کارآمد با صرفه جویی در زمان را به ارمغان آورده و این کشور را تبدیل به منطقه ای جذاب برای سرمایه گذاران خارجی کرده است.
بازار اوراسیا بازاری پرقدرت است و قزاقستان به عنوان مرکز آن میتواند هاب مناسبی برای ایرانیان باشد مضافا اینکه وجود دو موافقتنامه ی تجارت ترجیحی و موافقتنامه ی تجارت آزاد میان ایران و کشورهای اوراسیا (قرقیزستان ، ارمنستان ، روسیه ، بلاروس ، ترکمنستان ، قزاقستان ) نیز که بموجب اینها تعرفه های حدود 87% کالاهای ما صفر میشود ، موقعیت ممتازی برای ما ایجاد میکند و تمامی موانع تعرفه ای و غیرتعرفه ای برای حضور ایران در بازار آن منطقه برداشته میشود. کشور قزاقستان در راستای جذب سرمایه گذاری خارجی و بمنظور کمک به توسعه پایداراجتماعی و اقتصادی کشور، شرکت سهامی سرمایه گذاری تحت عنوان ” قزاق اینوست” تاسیس کرده که در زمینه های کشاورزی ، صنایع نفت و گاز و مواد شیمیایی ، ماشین سازی ، زیرساخت ها ، بازرگانی و …فعالیت دارد. نرخ واردات این کشور در سال 2022 معادل 50 میلیارد دلاربوده است.طی 5سال گذشته (2017 _ 2021) راکتورهای هسته ای و دیگ بخار بیشترین واردات را داشته و18% واردات را به خود اختصاص داده است. بعد از آن اقلام زیر به ترتیب بیشترین واردات را در بازه ی زمانی مذکور داشته اند: ماشین آلات و دستگاه های برقی ، وسایل نقلیه زمینی ، مصنوعات از چدن و آهن و…، سوخت های معدنی و روغن ها ، مواد پلاستیکی ، محصولات دارویی ، چدن و آهن و فولاد ، آلات و دستگاه های اپتیک و عکاسی ، سنگ فلز و جوش و خاکستر ، لباس و متفرعات لباس ، مبل و صندلی های طبی و جراحی ، محصولات و صنایع شیمیایی ، کائوچو و اشیا ساخته شده از آن . در حال حاضر برطبق کتاب تعرفه ی سالیانه چاپ گمرک قزاقستان ، حقوق گمرکی این کشور بسته به نوع محصولات از حداقل 0% الی 20% در نوسان است لیکن برای برخی کالاهای خاص تا 80% نیز میرسد. متوسط نرخ تعرفه ی اعمالی بر واردات این کشور در سال 2021 معادل 3.6% است البته 10.5% خطوط تعرفه ای محصولات کشاورزی و 18.6% خطوط تعرفه ای محصولات صنعتی معادل 0% میباشد. برای سایر اقلام تعرفه ی وارداتی به قرار ذیل است :
طبق بررسی های به عمل آمده در سال 2022 ورود برخی کالاها مثل عتیقه جات ، آثارهنری ، باطری ، محصولات بیولوژیکی خطرناک ، موادشیمیایی ، لوازم آرایشی ، مشروبات الکلی ، رنگ ، عطر ، موادخورنده ، کالاهای خطرناکه تعیین شده توسط انجمن حمل و نقل هوایی بین المللی ، دستگاه های مربوط به استعمال سیگار و تریاک و حشیش ، وسایل بازی ، گازها ، محصولات گرافیتی ، سموم ، اکسیدکننده ها ، یخ مرطوب ، مواد عفونی ، مواد مغناطیسی ، فلزات گرانبها ، تجهیزات نظامی ، سنگهای قیمتی ، مواد روان درمانی ، مواد رادیواکتیو ، دخانیات و… به قزاقستان ممنوع اعلام شده است که البته هر ساله این لیست دستخوش تغییراتی میشود بنابراین بهتر است قبل از شروع هرگونه فعالیت تجاری ، استعلامات لازمه اخذ شود. صادرات قزاقستان نیز حدود 85 میلیارد دلار میباشد که از این میان 49 میلیارد آن بابت صادرات نفتی و 35 میلیارد آن بابت صادرات غیر نفتی بوده است. میزان عوارض گمرکی در قزاقستان بستگی به نوع کالای وارداتی دارد ودر واقع بسته به اینکه مواد اولیه است یا واسطه ای ، سرمایه ای یا مصرفی بودن کالا و…نرخ آن متغییر است و تنها گروه معدودی از کالاها از معافیت عوارض گمرکی برخوردارند. مالیات بر ارزش افزوده در قزاقستان معادل 12% است این در حالی است که نرخ مالیات بر ارزش افزوده در بسیاری کشورها بالا تر از این مقدار است ، برای مثال نرخ مالیات بر ارزش افزوده در روسیه معادل 18% میباشد.همین امر سبب شده قزاقستان تبدیل به پایگاهی برای صادرات مجدد و جذب سرمایه ی سرمایه گذاران خارجی شود.
در سال 1401 ایران195 میلیون دلار صادرات به قزاقستان و 125 میلیون دلار واردات از این کشور داشته است. مهمترین محصولات صادراتی ایران به قزاقستان در سال 1401به ترتیب عبارتند از:
از آنجا که قزاقستان کشوری صنعتی نیست بلکه کشاورزی محور است ، حدود 97% واردات ما از این کشور به گندم و جو اختصاص دارد که در ذیل به تفصیل مورد بررسی قرار میدهیم:
این اقلام 97% واردات ما از قزاقستان را تشکیل میدهد و مابقی 3% شامل : تفاله ی نشاسته سازی و تفاله های همانند ، روغن دانه ی آفتاب گردان روغن گلرنگ یا زعفران کاذب ، تراکتورهای جاده ای برای نیمه تریلرها ، جو دوسر به استثنای بذر ، نخودفرنگی ، دانه ی کتان و … میباشد.
حمل دریایی از طریق بنادر شمالی ایران نظیر بندر انزلی به بندر آکتائو صورت میگیرد که هزینه ی آن برای هرکانتینر 20 فوتی معادل 800 دلار و برای کانتینر 40 فوتی معادل 1000 دلار بعلاوه ی 2300 دلار هزینه گمرکی ( بابت کانتینر 20فوتی) میباشد و بعد از آن ازحمل جاده ای از بندر آکتائو به مراکزفروش عمده در آستانه و آلماتی 1000 دلار میباشد. حمل ریلی از ایران تا آلماتی نیز بابت هر 20 فوت 5500 دلار و در صورت استفاده از فورواردرها تا 7000 دلار میباشد.
بخش کشاورزی قزاقستان در سال 2021 بالغ بر 2.73 میلیارد دلار واردات داشته است و صنایع غذایی نیز 2.1 میلیارد دلار واردات دارد که در این میان گوشت و احشا خوراکی ، محصولات لبنی ، میوه ، چای ، ادویه و روغن بیشترین سهم را داشتند. همچنین در حوزه های گوجه فرنگی ، سیب ، کلم ، سیب زمینی ، پیاز ، هندوانه ، پرتغال ، کیوی ، پسته ، آب میوه های طبیعی ، خامه خشک شده ، پنیر و کره ، میوه خشک و خرما تقاضا در قزاقستان بشدت بالاست. نکته ی بسیار مهمی که در اینجا وجود دارد آن است که با توجه به وابستگی شدید کشور قزاقستان به برخی محصولات ، این کشور برنامه ای پیشبینی کرده تا بتواند با استفاده از آن از میزان وابستگی خود بکاهد. بدین شرح که قزاقستان در تامین سیب 74% ، ماهی 66% ، گوشت مرغ 65.4% ، سوسیس 56.4% ، پنیر 56% و شکر 43% به واردات از سایر کشورها وابسته است ؛ که برای رفع این وابستگی مبادرت به اجرای بیش از 900 طرح سرمایه گذاری نموده است فی المثل راه اندازی 87 مزرعه لبنی ، 14 کارخانه فرآوری گوشت ، 17 مرغداری ، ایجاد باغات و ساخت کارخانه قند. بیشترین میزان واردات مربوط به فرآورده های گوشتی و دام سبک و نهاده های کشاورزی و دانه های روغنی بوده است و بیشترین میزان صادرات نیز اختصاص به میوه جات و صیفی جات ، خشکبار ، موادغذایی ، ادوات و تجهیزات کشاورزی ، بذر ، سم ، کود ، نهال ، تجهیزات گلخانه ، پلی اتیلن فشارقوی و قطره ای دارد.
دولت قزاقستان و نهادهای خصوصی بدنبال شرکای بین المللی برای افزایش تولید داخلی ماشین آلات و تجهیزات کشاورزی و ایجاد تاسیسات ساخت و ساز جدید هستند.
در این بخش به مواردی درحوزه خدمات کشاورزی میپردازیم که قابلیت سرمایه گذاری برای خارجیان داشته و کشور قزاقستان به حضور و فعالیت سرمایه گذاران در این حوزه ها نیازمند است از جمله این موارد عبارتند از:
در قزاقستان یکی از مهمترین منابع رشد اقتصاد ، استخراج معدن است. بیش از 5000 معدن در این کشور وجود دارد که ارزش آنها چند ترلیون برآورد میشود. در جهان کشور قزاقستان را به جدول مندلیف میشناسند چراکه 99 عنصر از 110 عنصر جدول مندلیف در این کشور شناسایی ، 70 عنصر کاوش شده و 60عنصر در حال استخراج و بهره برداری هستند. کشور قزاقستان بخش قابل توجهی از ذخایر از ذخایر جهانی سنگ های معدن مس و پلی متال ، نیکل ، تنگستن ، مولیبدن و دیگر فلزات کمیاب را در اختیار دارد و به لحاظ ذخایر سنگ آهن ، منگز و کروم حائز رتبه های برتر جهانی است.همچنین بزرگترین تولیدکننده ی تنگستن و از نظر ذخایر آن در جایگاه اول قرار دارد ؛ همچنین از نظر ذخایر سنگهای معدن کروم و فسفری در جایگاه دوم و مولیبدن در جایگاه چهارم و ذخایر سنگ آهن در جایگاه هشتم قراردارد. همچنین براورد میشود امروزه حدود 300 معدن طلا با ذخایر قابل توجه وجود داشته باشد که از این میان تنها 173 معدن بطور جزئی اکتشاف شده اند. مضافا اینکه در قزاقستان فرصت های نامحدودی برای تولید تقریبا همه نوع محصولات مورد استفاده در پتروشیمی ( بویژه پلی اتیلن ، پلی پروپلین ، لاستیک ) شوینده ها و صابون های مصنوعی ، پروتئین میکروبیولوژی ، الیاف و نخ های شیمیایی ، رزین ها و پلاستیک های مصنوعی و سیمان وجود دارد. کشورقزاقستان دارای منابع معدنی غنی مانند ذغال سنگ ، سنگ آهن ، منگنز ، کرومیت ، سرب ، روی ، مس و … است ؛ اما به موازات این موادمعدنی ، صنایع پایین دست اینها شکل نگرفته است . به همین جهت حوزه های سرمایه گذاری بسیار خوبی در این زمینه فراهم است.اگر شرکت های صنایع معدنی ما بتوانند در این حوزه ها ، بویژه استخراج موادمعدنی ورود پیداکنند قطعا سودآور خواهد بود. یکی دیگر ازبخشهای صنعتی که بسیار جذاب ، مواد پلاستیکی است. که با توجه به تنوع محصولات و حجم بالای تقاضا در این کشور ، مورد توجه قرار گرفته است. کشور قزاقستان در سال 2021 حدود 2.1 میلیارد دلار واردات مواد پلاستیکی داشته که این مبلغی قابل توجه است. بخش دیگر صنعت دارو است. قزاقستان دارای بالاترین مصرف سرانه ی دارو در میان کشورهای شوروی سابق است.باوجود اینکه دولت قزاقستان برای افزایش تولید داروها تلاش بسیار میکند اما همچنان نیازمند واردات از سایر کشورها هستند زیرا تولید داروهای کارآمد و نوآورانه در برنامه دولتی از الویت برخوردار نیست.برای بیماری هایی نظیر سرطان ، دیابت و بیماری های قلبی و عروقی به داروهای وارداتی پیشرفته نیاز دارند. در حوزه ی برق و تجهیزات مرتبط با آن لازم به ذکر است قزاقستان هم در بخش زیرساخت تولید و هم در انتقال آن بسیار مستهلک شده است. این کشور برنامه دارد تا سال 2030 توان تولید 14 گیگا وات برق جدید ایجاد کند.در همین راستا دولت قزاقستان قصد دارد که سرمایه گذاری در بخش برق را طی 18 سال آینده به 63 میلیارد دلاربرساند که شامل 9 میلیارد دلار در شبکه های توزیع برق و 17 میلیارد دلار در سازمان های توزیع برق منطقه ای میباشد. اکنون شرکت های بزرگ مانند کازتسیگ ، شرکت قزاق مس ، شرکت تولید و فرآوری معدن سوکولوفسکو ساربایسکویه ، ایسپات کارمت و کازخروم ، شرکت های فرآوری معدن و متالورژی این صنعت را به مجتمع های یک پارچه فناوری تبدیل کرده اند. کازتسیک برترین شرکت استخراج و فرآوری معدن چندفلزی است که حدود 70% سهم در صنایع مربوطه را دارا میباشد. شرکت قزاق مس نیز توسعه ی معدن مس ژزکازگان را برعهده دارد.این معدن منبع مواد اولیه صنعت مس داخلی را با بیش از 50% حجم سالانه را تشکیل میدهد. استخراج و فرآوری بوکسیت در قزاقستان را فقط شرکت “آلومینیوم قزاقستان ” و متالورژی آهنی را فقط شرکت ” ایسپات کارمت ” انجام میدهد.
همچنین در حوزه ی خدمات نیز میتوان به ارائه خدماتی نظیر گردشگری ، توریسم درمانی ، نرم افزار و فناوری اطلاعات ، سدسازی ، انتقال آب و فاضلاب ، انتقال نفت و گاز ، راه و ساختمان ، تجهیزات و دانش فنی صنعت طیور و دام پروری اشاره کرد که پرداختن به اینها مورد تقاضای کشور قزاقستان واقع خواهد شد. کشور قزاقستان تحت نظارت وزارت تجارت و سرمایه گذاری یکسری پروژه های الویت دار را معرفی مینماید ودر روند پروسه ی سرمایه گذاری به شما کمک کرده و امتیازاتی را لحاظ میکنند. مضافا اینکه برای سرمایه گذاری با مبلغ بیش از12 میلیون دلار در پروژه های الویت دار ، 30% مبلغ را بعد از اتمام پروژه به شما مسترد مینمایند علاوه بر این تعرفه ی محصولات وارداتی شما با نرخ 0% محاسبه میشود همچنین مالیات نیز به شما تعلق نخواهد گرفت.
.سایت های اینترنتی که بستری است برای مذاکرات طرفین جهت معرفی محصولات و بازاریابی و همچنین آشنایی با محصولات دیگر شرکتها ؛ از جمله این سایت ها عبارتند از:
همچنین همه ی کشورها کتابی بنام یلوپیج دارند که بانک اطلاعاتی ، شماره تماس ، آدرس ، مشاغل ، شرکت ها و … در آن موجود است و با سرچ در اینترنت با عنوان نام کشور و یلوپیج به راحتی قابل دسترسی است.
3.راه اندازی وبسایت و تبلیغات اینترنتی
4.اتاق های مشترک بازرگانی ایران و قزاقستان
5.مشاوره با رایزانان بازرگانی مستقر در قزاقستان
6.معاضدت از شرکتهای تبلیغاتی قزاقستان
حجم بازار خرده فروشی کشور قزاقستان عمداتا در شهر آلماتی (30.5% ) و شهر آستانه (12.3%) و بعد از اینها در کاراگاندی و قزاقستان شرقی (8.8%) متمرکزاست. در حال حاضر 73بازارخرده فروشی در مالتی و 23 بازار در آستانه وجود دارد. سوپرمارکت های زنجیره ای رامستور 6 فروشگاه در آلماتی و 2 فروشگاه در آستانه و یک فروشگاه در چیمکنت و ماراگاندا افتتاح کرده است. بزرگترین مجموعه ی زنجیره ای شبکه خرده فروشی قزاقستان مگنوم است که حوزه ی اصلی فعالیت آن کالاهای مصرفی است.این مجموعه 94 مرکز خرید در 9 شهر قزاقستان دارد و روزانه بیش از 300000 نفر از شعب آن خرید انجام میدهند. آدرس سایت :
بعد از آن فروشگاه زنجیره ای اسمال با بیش از 93 شعبه در سراسر قزاقستان است. آدرس سایت:
از جمله عمده ترین توزیع کنندگان خرده فروشی محصولات غذایی ، پوشاک ، عطر ، لوازم خانگی و … عبارتند از:
Ramstore , interfood , esental gourmet , stolichny and silk way supermarket, galmart ,metro , fix price
شما میتوانید برای دستیابی به قیمت محصول مورد نظر خود در این بازارهای خرده فروش به سایت ذیل مراجعه کرده و محصول مورد نظر را سرچ کنید.در این سایت بطور کلی قیمت محصولات در بازار خرده فروشی تمامی کشورها درج شده شما بایستی 25% بابت سایرهزینه ها به مبلغ درج شده در سایت اضافه کنید تا قیمت نهایی محصول در بازار خرده فروشان کشور مدنظر بدست آید:
البته لازم به ذکر است در حال حاضر بدلیل وجود نابرابری ها و عدم دسترسی به سیستم های اعتباری ناکارآمد این بازارها رشد چشمگیری نداشته اند اما پیشبینی میشود بدلیل سرمایه گذاری روسیه و چین و تمایل دولت قزاقستان به توسعه این بخش در آینده ی نزدیک شاهد رشد قابل توجه این بازارها و افزایش دردسترس بودن اعتبار برای مصرف کننده و تسهیلات ویژه دولت باشیم. مقررات خرده فروشی نیز در سایت ذیل درج شده که حسب مورد میتوانید به آنها مراجعه کرده و به اطلاعات مورد نیاز دسترسی پیدا کنید:
میانگین هفته ای یک بار از شهرهای تهران ، گرگان و مشهد به شهرهای آلماتی و آکتائو و بالعکس ، خطوط پروازی برقرار است. در فرودگاه روادید 14 روزه برایتان صادر میکنند که مناسب مذاکرات تجاری و شرکت در نمایشگاه و … میباشد( ویزای سی 2) واین مدت قابل تمدید نیست؛ برای سرمایه گذاری و انجام امورات تجاری مثل ثبت شرکت و… بایستی الزاما روادید مقتضی را اخذ نمایید. (ویزای سی5 که حدود 600 دلار هزینه دارد)
چنانچه قصد فعالیت در بازار قزاقستان را دارید بهتر است شرکت ثبت کنید چرا که انجام هرگونه فعالیت تولیدی و خدماتی در قزاقستان نیازمند ثبت شرکت یا اخذ لیسانس کارشخصی است و در غیر این صورت شخص خاطی از کشور اخراج میشود. هزینه ثبت شرکت در این کشور بالغ بر 1000 دلار خواهد بود و تقریبا 10 روز زمان میبرد.
1.ثبت نمایندگی یا شعبه ، که در این صورت صرفا مجاز به ارائه خدمات و محصولات شرکت اصلی بوده و نمیتوانید فعالیت تولیدی انجام دهید.همچنین تمام دارایی شما متعلق به شرکت اصلی خواهد بود و شما دارایی از برای خود نخواهید داشت.
2.ثبت شخصیت حقوقی محلی ، به دلیل وجود موارد فوق الذکر بهتر از ثبت نمایندگی و شعبه است مضافا اینکه با ثبت شخصیت حقوقی محلی ، شخصیت حقوقی مستقل تشکیل شده و رسمیت دارد. در قزاقستان عموما شرکت ها در قالب سهامی و با مسئولیت محدود فعالیت میکنند و از آنجا که مطابق قانون قزاقستان میزان سرمایه اولیه شرکت های با مسئولیت محدود کمتر است ، این دسته از شرکتها رایج تر اند.
ابتدا باید مدارک (شامل: سه نسخه از اساسنامه و صورت جلسه تاسیس شرکت به دو زبان روسی و قزاقی – مدارک مربوط به ملک محل شرکت – تصویر برابر اصل شده ی شرکا – اسناد مبنی بر پرداخت هزینه ثبت شرکت – نام شرکت – … ) را تحویل اداره دادگستری دهید ، پس از انطباق مدارک با قوانین کشور قزاقستان توسط این اداره ، اطلاعات نمایندگی یا شرکت مستقل وارد بانک اطلاعات کشور قزاقستان شده و رسیدی مبنی بر آن به شما ارائه میشود.سپس لازم است هویت شرکت را نیز در اداره ی آمار و مالیات قزاقستان نیز به ثبت برسانید. بعد از اتمام مراحل فوق بایستی مهرقانونی شرکت را دریافت کرده و حسابی به نام شرکت افتتاح کنید و در صورت استخدام اشخاص خارجی (غیر از تبعه ی قزاق ) باید از اداره ی مهاجرت نیز مجوز مربوطه را اخذ نمایید.
