روسیه بزرگترین کشور دنیاست ،در واقع بزرگترین جمهوری به جا مانده از اتحاد جماهیر شوروی است که بعد از فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی استقلال پیدا کرد و به نوعی جایگزین و وارث اصلی اتحاد شوروی شد. تقریبا ۱۴۸ میلیون نفر جمعیت دارد که به نسبت وسعت آن بسیار کم است.۷۵٪جمعیت روسیه در ۲۵٪مساحت غرب این کشور،در نزدیکی مرزهای اروپا و قفقاز قراردارد و از سمت مرزهای قزاقستان ، مغولستان ، ژاپن و چین جمعیت کمی ساکن اند که این برای ما مزیت محسوب میشود. ۱۰۰ گروه قومی در روسیه ساکن اند به همین جهت این کشور از تنوع فرهنگی ، دینی ، نژادی و … برخوردار است با این حال ۸۳٪ مردمان آن روس سفید اند و مابقی اسکیمو ، قزاق ، قرقیز ، ترکمن ، ارمن ، آلمانی ، آذری و … هستند. ۷۰٪اتحادیه ی اوراسیا را روسیه تشکیل میدهد ، چه به لحاظ قلمرو و چه به لحاظ اقتصاد ؛ بنابراین وقتی با این کشور آشنا باشید ، گویی با سایر کشورهای اوراسیا نیز آشنایی دارید. وقتی شوروی متلاشی شد ۱۵ جمهوری از آن بوجود آمد ؛۵ کشور آسیای میانه (قزاقستان – تاجیکستان – قرقیزستان – ترکمنستان – ازبکستان ) سه جمهوری(قفقاز – ارمنستان- گرجستان – آذربایجان) سه جمهوری بالتیک و چهار جمهوری دیگر بنام مولداوی – اوکراین – بلاروس – روسیه.
پیمان اقتصادی اتحادیه اوراسیا متشکل است از کشورهای روسیه – بلاروس – ارمنستان – قرقیزستان و قزاقستان است. تعامل ایران با اتحادیه ی اوراسیا بدلیل موافقتنامه‌ی تجارت آزاد موقتی که منعقد کرده است رو به افزایش است. از میان کشورهای عضو اتحادیه ، کشور ارمنستان تنها کشوری است که با ایران مرز زمینی دارد و از همین حیث اهمیت ویژه ای دارد.
مهم ترین دلیل فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی وارد شدن به مسابقه ی تسهیلاتی با آمریکا بود. بدین شرح که شوروی برای رقابت با آمریکا۸۰٪ اقتصادش را صرف تولید سلاح کرد این در حالی بود که آمریکا تنها ۲۰٪ سرمایه ی خود را بدین منظور صرف میکرد و این هزینه ی هنگفتی که شوروی صرف سلاح میکرد سبب متلاشی شدن اقصاد آن شد. سپس شوروی وارد چالش افغانستان شد و برای سالیان متمادی متحمل هزینه های هنگفت جنگ واشغال افغانستان شد و بعد از آن انفجار چرنوبیل روخ داد و تیر خلاص را بر این اتحادیه زد. تمام این عوامل سبب فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی و بدنبال آن فروپاشی اقتصاد این مناطق شد؛ با فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی ، اقتصاد شوروی نیز از هم پاشید بنابراین اقتصاد روسیه ، اقتصادی نوظهور است. وقتی ولادیمر پوتین به ریاست جمهوری روسیه منتخب شد ، فقط ۷۰ میلیون دلار در خزانه ی بانک مرکزی این کشور وجود داشت اما او بعد از ۸ سال ریاست جمهوری توانست ذخایر ارزی روسیه را به ۶۰۰ میلیارد دلار افزایش دهد؛ در واقع وی کشوری را که ورشکسته شده بود احیا نمود. بنابراین اکنون نه تنها ورشکسته نیست بلکه در زمره ی کشورهای نوظهور نیز محسوب میشود. (کشورهای نوظهور عبارتند از روسیه -هند – چین – آفریقا جنوبی – برزیل ).
از آنجا که روسیه کشوری قدرتمند ، ثروتمند بوده و در همسایگی ماست و از آنجا که مواضع سیاسی مشابه مواضع جمهوری اسلامی ایران دارد و همانند ایران مورد تحریم واقع شده ، همه ی اینها فرصت را برای ایجاد روابط تجاری میان این دو کشور بوجود آورده است. عنصر تاثیر گذار دیگر آن است که روسیه عضو مهم اتحادیه ی اقتصادی اوراسیا است و این اتحادیه با ایران موافقتنامه ی ترجیحی دارد ، به عبارت دقیق تر موافقتنامه ی موقت تجارت آزاد دارد. در توضیح این موافقت نامه باید گفت از ۸۰۰۰ قلم کالایی که در دنیای تجارت وجود دارد ۷۰۰۰ قلم آن مشمول این موافقتنامه است و این مزیت ثانویه ای برای تجارت ما با روسیه محسوب میشود چراکه چنین کالاهایی را مشمول تخفیف تعرفه ها میکند. روسیه کشوری مصرفی و متکی به واردات است ؛ در برخی مناطق ۸۵٪ از نیازهای آن ، از خارج از کشور تامین میشود و جایگزین کردن اینها در داخل روسیه بسیار سخت و زمانبر است . بنابراین ضروری است که برای رفع نیازهای خود به سراغ کشورهای دوست بروند (روس ها کشورها را به دو دسته ی دوست و غیر دوست تقسیم کرده اند).
اساسا سیستم تجاری روسیه با ما متفاوت است ، فی المثل ما تجارت ۲۵۰۰ نوع کالا را ممنوع میکنیم و موانع غیر فنی برای واردات کالا ایجاد میکنیم و همواره در تلاشیم خودمان کارخانه راه اندازی کرده و مایحتاج خود را در داخل تولید کنیم در حالی که در روسیه این ایده وجود دارد که در صورتی که قادریم محصولی را با قیمت پایین وارد کنیم لزومی ندارد متحمل هزینه های بالای تولید شویم. از طرفی صادرکننده ی مواد خام از جمله نفت و گاز است روسیه کشوری نفتی است ، یعنی مانند عربستان و کویت اقتصادشان مبتنی بر نفت است از همین رو ثروت بسیاری دارد.علاوه بر نفت دارای ذخایر گاز طبیعی فراوان بوده و به تنهایی تامین کننده ی ۷۰٪ گاز اروپا میباشد بنابراین نقشی استراتژیک در توزیع انرژی دارد. امروزه جنگ اوکراین فرصتی را فراهم آورده که شرکت ها میتوانند با همکاری یکدیگر و یا مستقلا وارد تجارت با روسیه شوند که بعدا به تفصیل به این فرصت ها خواهیم پرداخت. روسیه از تکنولوژی برخوردار بوده و صاحب فناوری است در واقع کشوری صنعتی است زیرا نیروگاه های اتمی زیردریایی های اتمی میسازد و در سدسازی و نیروگاه سازی بسیار پیشرفته است . روسیه عضو سازمان تجارت جهانی است . بدین معنا که راه را برای واردات به کشور باز میگذارد و عوارض و حقوق گمرکی را به حداقل رسانده یا کلا حذف میکند به همین جهت حجم زیادی از کالا از سایر کشورها به سمت روسیه سرازیر میشود سپس بدلیل عرضه ی زیاد کالا ، فروشندگان ناچارند برای بفروش رساندن کالای خود تخفیف بدهند در نتیجه قیمت پایین آماده و مصرف کننده نیز راضی خواهد بود.
از زمان صفویه در دربار ایران سفرای روس حضور داشتند و سپس در زمان نادرشاه افشار روس ها ایران را اشغال کردند و بعد از آن در زمان قاجار نقش ویژه ای را ایفا میکردند.دو جنگ و دو معاهده در این دوران داریم و همین سبب شد یکسری تکنولوژی ها،آداب و حتی زبان آنها با ما آمیخته شود اما بعد در دوره ی پهلوی اول نفوذ روس ها در ایران کاهش یافتااما در مقابل به نفوذ آلمان ها و انگلیسی ها افزوده شد و بعد در دوره ی پهلوی دوم آمریکایی ها بیشترین نفوذ را داشتند. در سال ۱۳۱۹رضاشاه قرارداد تهاتری با اتحادیه ی جماهیر شوروی منعقد کرد(به معنی فروش بصورت مبادله ی کالا به کالا) سپس در سال ۱۳۴۲ با وجود آنکه محمدرضاشاه پهلوی بیشتر به اروپا متمایل بود طی سفری که به مسکو داشت یکسری خرید های نظامی انجام داد و یکسری همکاری هایی میان دو کشور صورت گرفت مثل احداث ذوب آهن اصفهان بعد از انقلاب اسلامی ایران ، میان این دو کشور موافقتنامه ی بازرگانی امضا شد و به موجب آن قواعد کلی ناظر بر مبادلات تجاری دو کشور تعریف گردید. بعد از آن در ۵ آبان ۱۳۹۸ موافقتنامه ی تجارت ترجیحی ( موافقت نامه ی تجارت آزاد) میان ایران و ۵ کشور اتحادیه اوراسیا (بلاروس – روسیه – قرقیزستان – قزاقستان – ارمنستان) تصویب شد که به موجب آن کشورها چند کالا را معرفی میکنند و بابت آنها تخفیف تعرفه ای به طرف مقابلشان میدهند تا بازارهایشان را به روی هم باز کنند و تجارتشان با یکدیگر را افزایش دهند. با امضای این موافقتنامه ، پنج کشورمذکور اتحادیه ی اوراسیا برای ۵۰۲ کالا به ایران تخفیف تعرفه ای دادند بدین معنا که در صورتی که کالاهای مشمول موافقت نامه ی ترجیحی از ایران به کشورهای فوق الذکر صادر شوند از تخفیف تعرفه ای برخوردار خواهند بود و ایران نیز متقابلا ۳۶۰ محصول را به این کشورها تخفیف داد. این امر سبب شد صادرات ما که در سال ۹۵ ،۲۱۶ میلیون دلار بود در سال ۱۴۰۰ به ۵۸۳ میلیون دلار برسد.آمار گمرک روسیه بیانگر آن است که ایران ۹۷۰ میلیون دلار کالا در ۲۰۲۲ به روسیه صادر کرده است که البته این رقم هنوز هم سهم کمی برای ایران از بازار روسیه است یعنی چیزی حدود یک دویست و هفتادم بازار روسیه به کالاهای ایرانی اختصاص دارد که بایستی افزایش داده شود. همچنین واردات ما بعد از موافقت نامه ترجیحی از ۱۵۲۳ میلیون دلار به ۴۰۵۳ میلیون دلار رسید چون در سال ۱۴۰۰ بدلیل افت توید گندم ناچار به واردات آن شدیم و مضافا ناچاریم تا ابد یکسری کالاها مثل کاغذ روغن و ذرت را وارد کنیم. تراز تجاری ایران و روسیه همواره منفی بوده است(سال ۱۴۰۰ تراز ایران ۳۴۷۰- ) بوده و این به نفع روس هاست.
امتیازات اخذ شده توسط ایران از اتحادیه اوراسیا: در بخش کشاورزی ۱۲۷ کالا و در بخش صنعت و معدن ۳۷۵ کالا مجموعا ۵۰۲ کالا برای مشاهده ی اسامی به سایت سازمان توسعه تجارت ایران مراجعه نمایید: www.Tpo.ir
این موافقتنامه ها معمولا دارای سه بخش است:
۱.تعاریف ، باید ها و نباید ها به انضمام امضای طرفین
۲.قوانین مبدا (مثلا اگر میخواهید گردو صادر کنید باید ثابت کنید محصول شما ۱۰۰٪ تولید ایران است ، اتاق بازرگانی وقتی میخواهد گواهی مبدا صادر کند درواقع به گمرک روسیه تایید میکند که محصول ۱۰۰٪تولید ایران است و و ایران نقش واسطه را ایفا نمیکند یا اگر کالا صنعتی باشد باید ۴۵٪ آن تولید ایران باشد یا از کشورهای طرف مقابل اوراسیا وارد شده باشد)
۳. لیست کالاهایی که شامل تعرفه های تخفیف یافته میشود.
در واقع سازمان ملی متولی عملیات صادرات و واردات ، ثبت سفارش، اعزام رایزنان بازرگانی ، مذاکرات تعرفه ای و … بوده و همگی در حوزه ی آن است. با مراجعه به این سایت از اطلاعات و اخبار بروز و مفید آگاه خواهید شد، بهتر است که شرکت های تجاری همه روزه این سایت را مرور کنند تا اطلاعاتشان همواره بروز باشد. سازمان توسعه تجارت یکسری اداراتی دارد که در آن رایزنان بازرگانی سابق حضور دارند و در صورت وجود هرگونه ابهام یا مشکل میتوانید از آنها راهنمایی بخواهید و مشاوره بگیرید، آنها پاسخگو خواهند بود. بخشی از سایت مذکور نیز اختصاص به رایزنان بازرگانی دارد که شما میتوانید در صورت عدم امکان مراجعه ی حضوری ، از طریق درگاه های اینترنتی و تلفن و .. با آنها ارتباط بگیرید.
مهمترین محصولی که از ایران به روسیه صادر میشود مواد غذایی است که حدود ۷۵٪ صادرات ما به روسیه را به خود اختصاص داده است.بعد از آن مصالح ساختمانی (شامل ۱۲۰ محصول از جمله گچ و سیمان و شیشه و کلید و پریز و…)
عبارتند از جو ، کاغذ ، چوب ، آهن ، فولاد، روغن خام آفتابگردان ، روغن سویا و کلزا ، ماشین آلات، تجهیزات صنعتی ،ذرت ، گوشت.
سهم محصولات کشاورزی در سال ۲۰۲۰
کل صادرات ایران در سال ۲۰۲۰ ،۵۳۰ میلیون دلار و ارزش کل صادرات محصولات کشاورزی ایران به روسیه ۴۵۳ میلیون دلار بوده است این یعنی ۸۶٪ صادرات ما به محصولات کشاورزی اختصاص داشته و فقط ۱۴٪ آن به کالاهای صنعتی اختصاص داشته است.
علت بالا بودن آمار صادرات محصولات کشاورزی به روسیه ، موقعیت جغرافیایی این کشور است .روسیه آب و هوای سرد و زمستان سخت و طولانی دارد که گاها دمای هوا به ۲۷-هم میرسد، روزها کوتاه و خاکستری است.در چنین فضایی مصرف مواد غذایی بالا و تولید آن پایین خواهد بود.
در سال ۲۰۲۰ کل صادرات روسیه ۱۰۶۷ میلیون دلار بوده که ۸۰۰ میلیون دلار آن به محصولات کشاورزی اختصاص داشته است یعنی ۷۵٪ آنچه از روسیه وارد کردیم محصولات کشاورزی بوده و ۲۵٪ صنعتی ؛ در واقع ما از یک کشور صنعتی ۷۵٪ وارداتمان محصولات کشاورزی بوده پس کشاورزی هم در صادرات و هم در واردات جایگاه ویژه ای دارد.
به لحاظ عددی تعداد اقلام صنعتی ۲۷۷ عدد و اقلام کشاورزی ۱۹۰ عدد بوده یعنی حدود ۶۰٪ تعداد اقلام صنعتی بیشتر از اقلام کشاورزی بوده ولی با اینحال ۱۹۰ محصول ۴۵۳ میلیون دلار ارز آوری داشته و ۲۷۷ محصول ۷۷ میلیون دلار.
اقلامی که از ایران به روسیه صادر شده به ترتیب الویت عبارتند از: سیب ، پسته ، کیوی ، هلو ، فلفل دلمه ، کشمش ، دارو، گوجه فرنگی، انگور، پلی استیرن ، کاهو ، سبزیجات ، خرما.
اقلامی که از روسیه به ایران وارد شده به ترتیب الویت عبارتند از: روغن خام آفتاب گردان و سویا و کلزا، دانه ذرت دامی ، جو ، گوشت ، چوب ، اجزا و قطعات نیروگاهی ، لپه ، لوبیا قرمز ، لوبیاچیتی ، کاغذ روزنامه ، خمیرچوب ، عدس ، کلرورپتاسیم ، قطران ذغال سنگ ، واگن باری ، ماشین آلات تراش ، سولفات کروم.
مهمترین محصولات صادراتی گروه موادغذایی: روس ها ۹۵٪ با ایرانی ها اشتراک ذائقه دارند و رژیم غذایی آنها مشابه ماست منتها با سه تفاوت اول مصرف الکل و دوم مصرف گوشت خوک و سوم مصرف زعفران(ذائقه آنها به سمت زعفران کشیده نمیشود).
مهمترین محصولات صادر شده از ایران ترتیب الویت عبارتند از: سیب ، پسته ، کیوی،هلو، فلفل دلمه،کشمش، رب گوجه فرنگی،کاهو،گوجه فرنگی ، خامه ، انگور، پرتغال ، خیار ، خرما.
بوتادین، ایزوپرن اشباع نشده ، پلی استارین، پلی اتیلن گرید فیلم حلقوی سایر پلی اتیلن گرید فیلم ، بوتلین و اتیلن و پروپیلن و بوتلین و بوتادین مایع شده ، پلی استارین غیر قابل انبساط نوار از بپلی اتیلن یا پلی پروپلین ، پلی اتیلن گرید تزریقی ، پلی کربنات ، پی وی سی ، سولفور سدیم و…
کفپوش از مواد نساجی ، تورباف و پارچه های توری ، پارچه از الیاف سنتتیک ، فرش دستباف ، حوله های بهداشتی بچگانه ، لباس و پوشاک ، پتو و زیر انداز سفری ، کیف چرمی ، الیاف پلی استر ، کفش کتانی و …
رادیاتور و قطعات خودرو ، دارو ، لوازم یدکی خودرو ، دستگاه پرکن لبنیات ، کفش ، کیسه پلاستیکی ، پکیج ، ورق پلاستیکی ، فنر تیغه ای و کمک فنر ، تریلر و نیمه تریلر ، کنتور گاز ، مخزن فلزی میکسر و …
اغلب ساختمان ها و واحد های مسکونی در روسیه قدیمی هستند و نیاز به بازسازی دارند به همین جهت بشدت نیازمند مصالح ساختمانی هستند ؛ مضافا اینکه سرزمین روسیه غالبا از جلگه پوشیده شده و از همین حیث با کمبود خاک مواجه بوده و قادر به تولید آجر ، سیمان ، گچ و .. نیستند. سیمان ، سنگ مرمر مرمریت و گرانیت ، سیمان هیدرولیک ، پشم شیشه ، مخزن آب و سیفون ، شیشه ، ظرفشویی ، کاشی و سرامیک سنگ مرمرکار نشده ، قیر ، آجر ، سنگ خارای کار نشده ، گچ و …
کشور ایران برای اینکه از راه زمینی به روسیه متصل شود، به جمهوری آذربایجان متکی است ، پس هرگونه اختلاف با آذربایجان ، ما را دچار زحمت میکند . محصولات صادراتی ایران بایستی ازطریق شهر مرزی آستارا و مرز دربند وارد جمهوری آذربایجان شد و سپس از خاک آذربایجان عبور کنند تا روسیه برسند البته بسیاری از محصولات آذربایجان رقیب ماست. در دریای خزر بنادر متعددی وجود دارند اما تنها بندری که به راه آهن ایران متصل است ، بندر امیر آباد است، بنا براین یکی دیگر از راه های حمل و نقل محصولات ایران و روسیه بندر مذکور است. روسیه نیز دو بندر اصلی در دریای خزر دارد یکی در شهر ماحاچکالا و دیگری در شهر آستاراخان ؛میتوان ازطریق بنادر ایران در دریای خزر ( انزلی ، نکا ، فریدون کنار ، نوشهر) و بنادر ماحاچکالا و آستاراخان از راه دریایی مبادلات میان دو کشور انجام گیرد. آستاراخان مهترین بندر روسیه در دریای خزر و مهمترین شهر جنوبی روسیه با ۵۲۰ هزار نفر جمعیت است که نیمی از مردمان آن مسلمان اند.این شهر ۱۴۰۰ کیلومتر با مسکو و ۱۳۰ کیلومتر با سواحل شمالی دریای خزر فاصله دارد و در دو سوی رود بزرگ ولگا قرارداد. در آستاراخان تجار ایرانی زیادی حضور دارند و مسئولین دولتی این شهر با تجار ایرانی رابطه ی بسیارخوبی دارند از این حیث برقراری روابط تجاری بسیارراحت تر و مطمئن تر خواهد بود . همچنین بدلیل نزدیکی به مرز قزاقستان و وجود سرکنسولگری ، بانک و دفاتر کشتیرانی و دارا بودن زیرساخت های تجاری و حمل و نقلی ، این شهر تبدیل به هاب محصولات صادراتی در روسیه شده است ؛ مضافا اینکه هزینه ی تجارت به آستاراخان بسیار کمتر از سایر مناطق است. مسیر دیگری در دریای خزر ، رود ولگا و کانال ولگادون است که اکنون چندان فعال نیست. البته مسیر دریایی دیگری هم در جنوب ایران وجود دارد که ایران و روسیه را به یکدیگر متصل میکند آن هم از طریق بنادر جنوبی ایران به بنادر روسیه در دریای سیاه یا دریای بالتیک اما بنادر جنوبی ایران بدلیل شرایط جنگی قابل استفاده نیست. خط هوایی تهران-مسکو معمولا هفته ای یکبار پرواز دارد. خط آهن ، از طریق سرخس نیز فعال است منتها بایستی از چند کشور نظیر ترکمنستان ، ازبکستان و قزاقستان عبور کند تا به روسیه برسد بنابراین زمان زیادی طول میکشد تا به مقصد برسد و برای مبادله ی محصولات غذایی مناسب نیست.
شما بعنوان شرکتی که قصد صادرات به روسیه را دارید، در وهله ی اول بایستی با مبحث مزیت یابی کالای صادراتی آشنایی داشته باشید. ساده ترین شیوه آن است که با مراجعه به سایت گمرک جمهوری اسلامی ایران و یا سایت سازمان توسعه تجارت ایران ، بررسی کنید که آیا کالای شما در جداول کالاهای حسب مورد صادراتی یا وارداتی کشورمان به روسیه طی ۵ سال گذشته وجود دارد یا خیر؟! اگر وجود دارد روند آن کاهشی است یا افزایشی ؟! و اگر کالای شما در جداول مذکور نبود به کارشناس میز روسیه در سازمان توسعه تجارت مراجعه نموده و همچنین بایستی از کارشناسان سازمان توسعه تجارت ایران و اتاق بازرگانی ، صنایع و معادن مشاوره اخذ کنید و از تخفیفات گمرکی کالا از سوی روسیه ، اشکال مناسب حمل کالا با توجه به ماهیت آن و اقلیم روسیه ، لیست قیمت بر اساس شرایط تحویل کالا ، براورد هزینه ها و حاشیه سود و … کسب اطلاع نمایید.همچنین میتوانید با مراجعه به سایت زیر از میزان تعرفه های گمرکی ، مالیات و عوارض متعلق بر کالا در روسیه مطلع شوید: Www.tao.wto.org
مضافا اینکه گاهی اوقات کشور روسیه برای برخی محصولات کشاورزی و موادغذایی به کشورهای کمترتوسعه یافته ویا کشورهای درحال توسعه ۲۵٪ تخفیف یک طرفه میدهد ؛ یعنی ممکن اصن محصولی در موافقتنامه قید نشده باشد اما ولی روسیه بگوید هرکشور دحال توسعه یا کمتر توسعه یافته ای که آن محصول را به روسیه وارد کند تخفیف خواهد داشت در اینصورت شما خارج از موافقتنامه ی مذکور میتوانید از تخفیف استفاده کنید. نکته دیگری که باید در نظر داشته باشید توجه به محدودیت ها و ممنوعیت هاست بدین شرح که شما باید آگاه باشید که در هر بازه ی زمانی صادرات چه کالاهای ممنوع ویا با محدودیت مواجه است. مثلا صادرات مرغ و تخم مرغ بخاطر بحث تنظیم بازار در داخل ، ممنوع است یا متقابلا واردات فلان محصول ایرانی در فلان کشور ممنوع است. برای مثال طی چند سال گذشته بدلیل شیوع یک بیماری خاص در دام های مازندران ، سازمان بهداشت جهانی واردات گوشت و مرغ ایران را برای تمام کشورها ممنوع اعلام کرد. رکن دیگری که از اهمیت ویژه ای برخوردار است ، مشتری یابی در بازار روسیه است که از طریق شرکت در نمایشگاه های تخصصی از جمله نمایشگاه مواد غذایی مسکو ( ورد فود و پرود اکسیو ) ، عضویت در هیات تجاری اعزامی به روسیه ، شرکت ها و تجار ایرانی مقیم روسیه و نهاد های تجاری و سیاسی دوکشور و… این امکان برای شما فراهم میشود که مشتریان معتمد و خوش حساب را جذب کرده و با برقراری اعتماد متقابل به تجارت با این کشور بپردازید.
بازار روسیه بشدت رقابتی است و بیش از آنکه به کیفیت محصول اهمیت دهند ، به قیمت آن توجه میکنند و همچنین هوای سرد ، دلالی چندلایه ، فساد اداری و هزینه های سربار بشدت بر قیمت فروش تاثیرگذار است ؛ بنابراین خیلی مهم است که شما بعنوان تاجری که قصد فروش محصول خود در این بازار را دارید ، حتما هزینه هایتان را لیست کرده و براورد نمایید مثل قیمت تمام شده ی محصول ، هزینه حمل ، هزینه عوارض گمرکی و مالیات ، میزان سود و… سپس قیمت محصولات رقیب را در بازار مقایسه کنید و در صورت تامین حاشیه سود موردنظر ، اقدام کنید. با این حال مشارکت تجاری با شرکت های روسی و سرمایه گذاری در روسیه ، افزایش حاشیه سود را بدنبال خواهد داشت. همچنین بازار روسیه ، بازاری مصرفی است و بر خلاف بازارکشورهایی مثل ایران و هند از تولیدات داخلی بشدت حمایت میشود ، در روسیه سطح قوانین حمایت از تولید داخل حتی در بخش کشاورزی نیز پایین است ؛ به همین جهت تبدیل به عرصه ای برای فعالیت و ارائه ی کالا از کشورهای مختلف شده است. واردکنندگان روسی مایل به واردات بدون واسطه و خرید مستقیم از تامین کننده اصلی هستند و برای اینکه درگیر پروسه ی پردردسر حمل نشوند ، تمایل به تحویل محموله های وارداتی ودر مقصد دارند و نسبت به دریافت کالا درب کارخانه رغبتی ندارند.مضافا اینکه واردکنندگان کالا در روسیه مایلند محصولات را بصورت مستمر در طول سال ( بخصوص در فصل زمستان) دریافت کنند . شرکت های واردکننده ی روسی بدلیل مقررات دولتی ، جهت استفاده از منابع خود در بانکها با برخی محدودیت ها و سختگیری های مواجه هستند با این توضیح که وقتی شرکت روسی با شما قراردادی منعقد میکند بایستی به بانک مراجعه کرده و بانک مفاد آنرا تایید کند وقتی اعتبار قرارارداد نزد بانک تایید شد ، به وی اجازه ی نقل و انتقال وجه را میدهد بنابراین اگر شرکت روسی قصد برداشت وجه از حساب خود را داشته باشد تایید و اجازه ی بانک ضروری است و بایستی به بانک توضیح دهد که بابت چه و بر اساس چه سندی قصد برداشت وجه دارد. شما نیز بعنوان طرف قرار داد نمیتوانید وجه را از طریق صراف به آنها بپردازید چراکه بر طبق مقررات پولشویی و اف ای تی اف هرگونه پولی که منشا نداشته باشد و از طریقی غیراز سیستم بانکی وارد حساب شرکت شود بانک آن شرکت را برای ارائه ی توضیح احضار میکند.تمام این سیستم بانکی بصورت ماهانه و شرکت ها بصورت سه ماهه مورد نظارت شدید واقع میشوند. مسکو به عنوان هاب اصلی توزیع کشوری و کانون اصلی مصرف در روسیه مطرح است و معمولا تمام کالاها ابتدا به مسکو رفته سپس از مسکو میان فروشگاه ها ویا عمده فروشان توزیع میشود. بازارهای خرده فروشی و شبکه های توزیع نیز عمدتا در اختیار فروشگاه های زنجیره ای و هایپرمارکت هاست و مغازه های کوچک به مانند چیزی که در ایران مشاهده میکنیم به ندرت در روسیه به چشم میخورد بنابراین شرکت های ایرانی جهت همکاری با آنها ضرورتا باید اندازه ی هر فروشگاه را مدنظر قراردهند.
در روسیه سایتی است بنام www.yandex.ru این سایت هماهنند گوگل ، موتور جستجوگر است که تمامی قیمت ها در آن درج شده و بانک مرکزی روسیه هر روز ساعت ۱۵ عصر نرخ ارز را اعلام میکند. در این سایت فضایی وجود دارد بنام مارکت که در آن فروشگاه های اینترنتی در دسترس هستند و میتوانید قیمت هر محصولی را در آن مشاهده کرده و اقدام به خرید نمایید. با بررسی قیمت ها در این سایت ها میتوانید قیمت محصولات خود را با قیمتی رقبای شما برای آن داده اند مقایسه کنید. اصولا فروشندگان اینترنتی سرسخت ترین رقیب شما هستند و کمترین قیمت را میدهند شما باید با آنها رقابت کنید.
در بخش مواد غذایی برای پیدا کردن شریک تجاری بهترین روش شرکت در نمایشگاه هاست، با شرکت در نمایشگاه های فروش روسیه میتوانید با محصولات،رنگبندی ، قیمت ها و سلیقه ی مشتریان و … را مشاهده خواهید کرد همچنین این فرصت را خواهید داشت که رقبای خود را آنالیز کرده و موقعیت سنجی کنید. سالانه دو نمایشگاه مهم موادغذایی در روسیه برگزار میشود:
برای صادرات مواد غذایی به بروسیه بایستی موارد ذیل را مدنظر قرار داد:
محصولات موادغذایی زمان طلایی دارند که بایستی به این زمان های طلایی در ارسال محصولات توجه نمود، بیشتر اینها در فصل سرما است، در روسیه حدود ۹ ماه در سال زمستان است و باید بسنجید که در سرمای زمستان چه محصولاتی مورد تقاضای بیشتری واقع میشود و بر همین اساس محصولات را ارائه کنید. مثلا هندوانه در ماه های سرد سال مثل آذر و دی بیشترین فروش را دارد مثالی دیگر گل است در پنج روز از سال ۷۰٪ مجموع فروش خود را دارد: روزجهانی زن ، روز پیروزی در جنگ جهانی دوم ، روز بازگشایی مدارس ، روز ولنتاین. بایستی لزوم حضور نمایندگان خریدار و فروشنده را در زمان بارگیری در مبدا و پروسه حمل و تخلیه مقصد را در قرارداد شرط کنید و اگرنماینده ی طرف مقابل حاضر نشد وی را ملزم کنید گزارش شما مبنی بر این پروسه را بی قید و شرط بپذیرد. انجام معامله باید برمبنای قرارداد باشد مضافا در قرارداد باید مکانیزمی را برای حل و فصل اختلافات میان طرفین پیشبینی شود. استفاده از وسایل سرمایشی متناسب با فصل و محصول حین پروسه ی حمل، توجه به بسته بندی و نظافت و درج اطلاعات محصول به زبان روسی، توجه به عملکرد رقبا ی خارجی در بازار بمنظور محاسبه ی قیمت نهایی و حاشیه سود، عدم انجام معامله با افراد و شرکت های ناشناخته بدون دریافت تضمین مناسب ؛ در صورت معامله با تجار ایرانی مقیم روسیه حتما اطلاعات کافی از وی بدست آورده و ضمانت نامه و وثیقه ی مناسب در ایران از وی اخذ کنید در صورتی که از قدرت عرضه در مقیاس کلان بهترین مشتری فروشگاه های زنجیره ای خواهند بود. بکارگیری اشخاص معتمد در بازار روسیه بمنظور اطلاع رسانی آخرین تغییرات روند و رفتار بازار.
در مسکو منطقه ای وجود دارد بنام فودسیتی { شهرغذا } اکنون 6000 کامیون میتوانند وارد این منطقه شوند ؛ بابت ورود هر کامیون مبلغ 1000دلار دریافت کرده و به ازای آن فضایی را برای توقف کامیون بمدت سه روز اختصاص میدهند در این مدت بایستی محصول خود را بفروش برسانید ، اگر طی این مدت موفق به فروش نشدید بایستی مجددا 1000 دلار پرداخت نمایید تا این مهلت سه روز دیگر تمدید شود ؛ این مهلت با همین مبلغ قابل تمدید خواهد بود. در فودسیتی امکاناتی نظیر انبار ، سردخانه ، فروشگاه و … وجود دارد که با پرداخت مبالغی ، اجازه ی استفاده از این امکانات به شما داده خواهدشد. برخی اشخاص حقیقی یا حقوقی در این مکان غرفه میگیرند و مستقیما بصورت فروشگاهی و خرده فروشی نیز کالاهای خود را به فروش میرسانند.
هر شرکتی که در روسیه ثبت میشود ملزم به داشتن کد بانکی ، کد مالیاتی ، کد ثبتی ، کد هویتی و…. است و بایستی این کدها را در سربرگ خود حسب مورد این کدها را درج کنند ، از جمله اینکه درج کد مالیاتی در تمامی سربرگها الزامی است ؛ وقتی کد مالیاتی را در سایت اداره ی مالیات روسیه سرچ نمایید تمام اطلاعت تکمیلی شرکت نمایش داده میشود و حتی تخلفات رانندگی و گردش مالی و جرائم و سوابق شرکت قابل رویت در این سامانه میباشد. آدرس سایت : www.nalog.ru
لازم است قبل از انعقاد هرگونه قرارداد ، از طریق سامانه ی فوق الذکر استعلامات لازم را دریافت کنید همچنین ضروری است به راه های ارتباطی و مشخصات تماس شرکت توجه نمایید و آدرس سایت ، ایمیل ، شماره تلفن و… را جز به جز بررسی کنید. بهتر است حضورا و بدون هماهنگی قبلی به محل شرکت بروید و ساختمان شرکت و امکانات آن ، مدارک شرکت نظیر اساسنامه و مجوز فعالیت و… را مشاهده کنید. همچنین میتوانید از طریق اتاق بازرگانی و سفارت استعلاماتی دریافت کنید که مثلا شرکت در لیست سیاه نباشد. برای مذاکره توجه داشته باشید که طرف مقابل شما ذیصلاح و دارای مجوزهای لازم نظیروکالت نامه ی محضری در صورت انعقاد قرارداد به نمایندگی از طرف شرکت به همراه قید میزان اختیارات میباشد و با افراد ناشناس و شرکت های مجهول وارد مذاکره نشوید. مضافا اینکه از اعطا هرگونه وکالت و نمایندگی قبل از کسب اطمینان خودداری کنید. همچنین بهتر است جلسات رسمی مذاکره در محل سفارت در مسکو برگزار شود ، از آنجا که سفارتخانه ها محیطی تعریف شده هستند و تمامی اقدامات در آنها تحت الحفظ دیپلمات ها ثبت و ضبط شده و مورد استناد واقع میشود صرف اینکه شما به طرف قرارداد خود درخواست برگزاری جلسه در سفارت را بدهید ، در وی نسبت به شما اعتماد شکل گرعته و حسن نیت شما ثابت میشود حال اگر طرف مقابل شما از برگزاری جلسه در سفارت استنکاف کند باید به صحت وی شک کنید. شما میتوانید از رایزنان اقتصادی ایران در مسکو بخواهید تا امکان برگزاری جلسات در محل سفارت را برای شما فراهم کرده و با شما همراهی کند؛ درصورتی که رایزن به درخواست شما ترتیب اثر نداد میتوانید آنرا به سازمان توسعه تجارت در ایران گزارش دهید. نسخه دای از قرارداد را نیز در سفارت دو کشور ایران و روسیه نزد رایزن اقتصادی ثبت و ضبط کنید. نکته مهم دیگر آنکه از هرگونه پرداخت خارج از قرارداد تحت عنوان پیش پرداخت ، حق واسطه گری ، رشوه و… بپرهیزید چراکه به هیچ وجه قادر به استرداد آن نخواهید بود بنابراین قبل از هر پرداختی جوانب آن را به خوبی بسنجید.
مواردی که بدوا توسط مشتریان روس مورد ارزیابی قرار میگیرند عبارتند از:
کارت ویزیت، داشتن وب سایت و چند زبانه بودن آن، دامین ایمیل صاحب کارت ویزیت، تعداد شماره تلفن ها و دورنگار شرکت، تعداد شعب شرکت در نقاط مختلف جهان سوابق فعالیت تجاری در روسیه و سایر کشورها، نوع غرفه در نمایشگاه {ساده یا لوکس}، میزان ارتباط با سفارت و نهادهای کشورمان در روسیه، توانمندی های مالی، تولیدی ،لجستیکی شرکت ایرانی، توانایی ارایه سریع لیست قیمت و پیش نویس قرارداد، ارائه بروشور و کاتالوگ به زبان روسی از سوی شرکت ایرانی، دارا بودن امکاناتی مانند نمایندگی ،انبار،حساب بانکی ،شریک تجاری وخودرو و … در روسیه، برند و نوع محصول شرکت ایرانی.
کلیه ی اشخاص حقیقی ویا حقوقی ، اتحادیه ها و … می توانند مستقلا یا مجتمعا اقدام به تاسیس نمایندگی در روسیه نمایند. برای تاسیس نمایندگی نیاز به اخذ مجوز از اتاق بازرگانی روسیه است . مزیت تاسیس نمایندگی نسبت به ثبت شرکت این است که با توجه به اینکه دفاتر نمایندگی مبادرت به تجارت نمیکنند و صرفا عهده دار امور بازاریابی هستند ، مشمول پرداخت مالیات نیزنمیشوند. نمایندگی ها تابع مقرراتی هستند که موسسین آنها با توجه به اساسنامه ویا شرکت نامه و سایرتوافقات ایشان وضع نموده اند. نمایندگی ها در واقع عهده دار تحقیقات بازار هستند و زمانی که مرکزتجاری ایران راه اندازی شود ، نمایندگی ها کارایی نخواهند داشت.
چهار مرکز نمایشگاهی در روسیه وجود دارد :
مرکز نمایشگاهی ودنخواه و مرکز نمایشگاهی مانیژ که کوچک و لوکس اند و از اهمیت خاصی برخوردار نیستند.، مر کز نمایشگاهی اکسپو سنتر بسیار مهم بوده و نمایشگاه های آن به شرح ذیل است :کالاهای مصرفی 20 ژانویه، پلاستیک و لاستیک 28 ژانویه، پروداکسپو (مواد غذایی)10 فوریه، کفش و مصنوعات چرمی18 مارس، ساختمان 1 آوریل، شیشه 3 جون، جهان غذا 15 سپتامبر، مبلمان 24 نوامبر این نمایشگاه سایتی کامل و جامع دارد به آدرس: www.expocentr.ru/en/ که در آن اطلاعات نمایشگاه های گذشته از جمله گزارش ها ، تعداد بازدیدکنندگان ، رویدادها و… را به زبان انگلیسی درآن به اشتراک میگذارد.
ابتدا بایستی ثبت نام شخص حقوقی در جایی که یک منطقه ویژه اقتصادی واقع شده است صورت گیرد سپس درخواستی بمنظوراقامت به شرکت مدیریت به وزارت توسعه اقتصادی فدراسیون روسیه تقدیم شده و مجموعه اسناد نیز به این مرجع ارائه شود ؛ مضافا درخواستی نیز به شورای متخصصین دروزارت توسعه اقتصادی فدراسیون روسیه باید تقدیم شود. پس از تامین سرمایه اولیه ی موردنیاز (حداقل میزان سرمایه گذاری برای ساکن یک منطقه تولیدی و صنعتی 120میلیون روبل است) در نهایت باسیتی توافق نامه سه جانبه فعالیت در مکان ویژه ی اقتصادی را امضا شده و گواهی استقرار در منطقه ویژه اقتصادی صادر میگردد.
از آنجایی که روسیه عضو کشورهای wto است نرخ های گمرکی روسیه بین صفر تا 100 درصد است ولی میانگین نرخ گمرکی محصولات عمدتاً بین 5 تا 20 درصد ارزش گمرکی است مضافا اینکه بصورت یک طرفه ترجیحات ترجیحی را به میزان %25 در مورد کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته اعمال می نماید. واردات موقت نیز تا 24 ماه امکان پذیر بوده و در پایان دوره با اخذ ماهانه 3% ارزش کل گمرکی ترخیص قطعی می شود. بطور کلی درصد میانگین تعرفه های گمرکی برای کل محصولات 92/14% و میانگین تعرفه های گمرکی برای کل محصولات کشاورزی2/26 % میباشد.
به منظور مزیت یابی تجارت با روسیه سایتی وجود دارد به آدرس: www.customs.ru این سایت متعلق به دفتر فدرال گمرک روسیه است و تمامی اطلاعات گمرک روسیه از قبیل ضوابط ، نرخ ها ، محدودیت ها و… در آن به اشتراک گذاشته میشود.
هزینه ثبت شرکت در روسیه حدودا 800 دلار بعلاوه ی 200 دلار حق الوکاله ی وکیل است ، برای ساختمان شرکت از 1500 دلار تا 12000 دلار باید هزینه کنید. پس از اینها نیاز به کارمند دارید که دریافتی کارمند خبره حدود 1600 دلار بصورت ماهانه است و همچنین باید حساب داری استخدام کنید و او موظف است هر سه ماه برای شما گزارش عملکرد و هزینه های شرکت را ارسال کند. بهترین نوع شرکتی که ایرانی ها میتوانید در روسیه ثبت کنند شرکت با مسئولیت محدود است. بعد از آن شرکت سهامی خاص است. اگر شرکت ثبت کنید به شما ویزای یکساله به شما میدهند که قابل تمدید است.
سفارت جمهوری اسلامی ایران در مسکو
آدرس:مسکو بلوار پاکروفسکی شماره 7
شماره های تماس : 9178959،9172442،9170039(00795)
شماره دورنگار : 9179683(00795)
www.iranembassy.ru :سایت
economic@iranembassy.ru: پست اقتصادی الکترونیکی
سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در آستاراخان
شماره تماس : 00785123956
شماره دورنگار: 0078512395604
سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در کازان
شماره تماس : 0078435265849
شماره دورنگار:0078435265856
بانک ملی ایران در مسکو(میر بیزنس بانک)
آدرس:مسکو ،105064خیابان موشکوا ،شماره 9/1
شماره تماس : 007952071459،007952070075
شماره دورنگار : 0079599286286
